Javën e kaluar, Këshilli i Lartë i Antikiteteve në Egjipt njoftoi një zbulim spektakolar. Më shumë se 100 arkivole prej druri të zbukuruar me hollësi, u zbuluan në Saqqara, një varrezë prej 160 kilometra katrorësh në jug të Kajros.
Gjetjet më të fundit datojnë afërsisht 2500 vjet më parë, në një kohë që arkeologët e quajnë periudha e vonë e Egjiptit. Ndryshe nga epokat e mëparshme në historinë egjiptiane, kur njerëzit e shquar vendoseshin të preheshin individualisht në varret me shumë dhoma ose brenda piramidave masive, tërheqëse për sytë, arkeologët egjiptianë gjetën këto arkivole të grumbulluara dy ose tre, thellë në pjesën e poshtme të boshteve nëntokësore.
Këto gjetje tregojnë për një epokë më pak të njohur në historinë e Egjiptit.
Revista “Science” në Amerikë ka folur me arkeologun e Universitetit të Tubingen, Ramadan Husein, i cili ka gërmuar gjerësisht në Saqqara. Edhe pse nuk ishte pjesë e gërmimit të fundit, ai ka treguar se çfarë tregojnë për Egjiptin e lashtë zbulimet e reja në një intervistë të shkurtër.
Pse ka kaq shumë arkivole në këtë vend?
Në vitin 650 Egjipti po fillonte të ngrihej në këmbë dhe të bëhej përsëri një fuqi në Mesdhe. Në një moment, qendra e pushtetit lëviz përsëri në Memfis, në anën tjetër të Nilit dhe gjithashtu rreth 20 kilometra në jug të Kajros. Saqqara edhe një herë bëhen varrezat kryesore për një qytet të lulëzuar, të pasur dhe plot tempuj. Të gjithë ata priftërinj dhe zyrtarë qeveritarë ishin individë me të ardhura të larta, që shpjegon pse kemi kaq shumë arkivole të bukur nga periudha e vonë. Pasuria e qytetit në atë kohë reflektohet në pasurinë e varrimeve.
Ndërkohë, ekziston një dëshirë për të parë historinë egjiptiane dhe për të ringjallur traditat e saj. Ata madje e quajnë atë një rilindje në atë kohë: Ata po ringjallin artin, traditat letrare dhe praktikat fetare nga 1000 vjet më parë. Kjo tregon në dekorimet e varreve.
Megjithatë Egjipti ka ndryshuar. Çfarë ju tregojnë varrimet për atë që po ndodhte në atë kohë?
Vonë, Egjipti ka filluar të bëhet përsëri një fuqi ndërkombëtare dhe si rezultat po bëhet një mozaik i vërtetë i etnive. Ka fenikas, grekë dhe libianë dhe ju mund të shihni ndikimin e tyre në varret, me zbukurime nga më të ndryshmet. Gjithashtu lidhjet tregtare me Greqinë po intensifikohen. Shumë prej arkivoleve në Saqqara janë bërë nga druri i shtrenjtë i sjellë nga Europa Jugore dhe gjetkë përreth Mesdheut.
Por nuk ka piramida të reja?
Jo, por vdekja është bërë një biznes i madh. Zbulimet si kjo janë të rëndësishme për ato që na tregojnë në lidhje me mënyrën e administrimit të një varreze dhe drejtimin e biznesit të vdekjes. Priftërinjtë dhe sipërmarrësit në Saqqara po shisnin dhe shesin akoma gjithçka, nga shërbimet e mumifikimit te tokat e varrimit. Ideologjia e vdekjes ishte zhvendosur. Njerëzit nuk ishin të përqendruar në madhësinë e varrit të tyre, ata ishin të lumtur që u varrosën në një zonë të shenjtë dhe në një arkivol të bukur.
Për shembull, shumë prej këtyre arkivoleve vijnë nga boshtet e prera në ndërtesa të vjetra. Me sa duket mënyra më e mirë për të shitur toka të reja varrezash ishte vendosja e tyre afër vendeve të konsideruara antike dhe për këtë arsye të shenjta. Sipërmarrësit thjesht grumbullonin sa më shumë arkivole dhe u premtonin klientëve se do të ishte në një hapësirë të shenjtë.
A ka akoma gjëra për të mësuar?
A do të shohim një gjetje tjetër si kjo? Patjetër. Ka më shumë nga këto boshte që nuk i kemi gjetur akoma. Por analizimi mbi arkivolet Saqqara do të na japë punë për 50 vitet e ardhshme.
Burimi: Science
