“Çdo vit në këtë ditë, ne kujtojmë jetën e atyre që vdiqën në gjenocidin e armenëve në epokën osmane dhe zotohemi të parandalojmë mizori të tilla që të mos ndodhin më kurrë”, tha Biden në një deklaratë të lëshuar nga Shtëpia e Bardhë.
“Populli amerikan përkujton të gjithë armenët që u zhdukën në gjenocidin që filloi sot 106 vjet më parë,” tha deklarata.
Me këtë deklaratë, Joe Biden u bë presidenti i parë amerikan që njohu zyrtarisht vrasjet e 1.5 milion armenëve në Perandorinë Osmane – nga 1915 deri në 1917 – si një akt “gjenocidi”.
Duke vepruar kështu, Biden u largua nga një traditë dekada e gjatë në të cilën Uashingtoni zgjodhi me kujdes termat për masakrën në mënyrë që të mos ofendonte Ankaranë zyrtare.
Turqia i përgjigjet flakë për flakë SHBA-së
“Shtetet e Bashkuara duhet të shikojnë të kaluarën dhe të tashmen e tyre”, iu përgjigj kështu Ankaraja Uashingtonit.
“Ne dënojmë me forcë dhe hedhim poshtë deklaratat e presidentit amerikan të cilat përsërisin vetëm akuzat e atyre që axhenda e tyre e vetme është armiqësia ndaj vendit tonë”, shkroi zëdhënësi i presidencës turke Ibrahim Kalin në Twitter.
Ndërsa Presidenti Erdogan e quajti ndërhyrje në punët e brendshme të Turqisë, raporton France Presse.
“Nuk është e dobishme për askënd që debatet – me të cilat duhet të merren historianët – të politizojnë palët e treta duke i përdorur ato si një instrument për të ndërhyrë në vendin tonë”, tha Erdogan në një mesazh drejtuar patriarkut armen në Stamboll.
Ministria e Jashtme turke ka njoftuar se vendimi i SHBA nuk bazohet në ligj dhe do të “hapë një plagë të thellë” në marrëdhëniet dypalëshe.
“Kjo deklaratë e SHBA, e cila shtrembëron faktet historike, nuk do të pranohet kurrë në ndërgjegjen e popullit turk dhe do të hapë një plagë të thellë që do të dëmtojë besimin dhe miqësinë e ndërsjelltë”, tha ministria.
Ministri i Jashtëm turk Mevlut Çavusoglu reagoi vetëm disa minuta pasi Shtëpia e Bardhë njoftoi vendimin.
“Fjalët nuk mund të ndryshojnë ose rishkruajnë historinë. Ne nuk do të mësojmë për të kaluarën tonë nga askush ose nga asgjë. Oportunizmi politik është tradhtia më e madhe e paqes dhe drejtësisë”, tha Cavusoglu, duke shtuar se ai “hedh poshtë plotësisht një deklaratë të bazuar vetëm në populizëm”.
Gjenocidi
Turqia pranoi që shumë armenë u vranë në Perandorinë Osmane gjatë Luftës së Parë Botërore, por mohoi vendosmërisht se vrasjet ishin të organizuara në mënyrë sistematike dhe se ishte gjenocid.
Deklarata e Biden vjen në mes të marrëdhënieve të tensionuara midis Shteteve të Bashkuara dhe Turqisë, të cilët kanë paralajmëruar më parë se njohja e gjenocidit dhe armenët do të dëmtonte më tej marrëdhëniet midis aleatëve të NATO-s.
Armenët, të cilët shënuan Ditën e Përkujtimit të Gjenocidit Armen të shtunën, për vite me radhë u kanë bërë thirrje Shteteve të Bashkuara dhe vendeve të tjera të botës për të njohur vrasjet si gjenocid.
Në vitin 2019, Kongresi Amerikan miratoi një rezolutë simbolike duke njohur “gjenocidin armen”, por Presidenti i atëhershëm Donald Trump refuzoi të legalizojë atë rezolutë.
Në një letër të lëshuar të mërkurën, më shumë se 100 anëtarë të Kongresit i bënë thirrje Biden të njohë vrasjet si gjenocid, duke thënë se “heshtja e turpshme” e qeverisë amerikane kishte zgjatur shumë gjatë.
