Tregim nga Vasil KLIRONOMI

Bora nuk shkrinte asnjëherë kreshtave të malit, por dhe nuk zbriste poshtë tëmthave të tij, sikur t’i trembej oxhakëve të fshatit.
Një fshat i vogël, i aneksuar ku të ikurit ia prenë mundësit për t}u rritur me ta, fshati do të ishte shumë më i madh. Që të shkoje në atë fshat nuk ishte e thënë të ishe i veshur trashë, megjithatë, duhej lidhur një shall rreth qafës, duhej gjithashtu të mos kishe shëndet të tepërt. Ja psh, si fotografi ynë, njeri i shkurtër dhe i dobët, kur shkonte me raste festash, veç aparatit dhe filmave, hidhte parakrahut një bluzë të pambuktë për djersët. Në pamje të parë të jepte përshtypjen e një hulumtuesi që nuk i shpëton asgjë veshit dhe syrit të tij. Kish mësuar për veset e çdonjërit, biografitë dhe autobiografitë, shkaqet e të ikurve, kush prej tyre ndihmonte me të ardhura familjet dhe kush ish katandisur birbo prej jetës së shthurur. Të gjitha ato të dhëna i kish marrë pothuajse falas nga vetë fshatarët që për shkak të aneksimit me rastin më të parë lëshonin perin e fjalëve. Nëpërmjet tyre kish mësuar se në atë fshat të çuditshëm çdo shtëpi veç qenit në oborr, në katua strehonte dhe një gjarpër. Kish mësuar prej tyre pse gjarpërinjtë ndërronin lëkurën, kur u pritej oreksi dhe pse fshatarët në oborre krijonin për ta pellgje nga rrëketë e ftohta të borës. Në ato shtëpi qentë dhe gjarpërinjtë kishin të njëjtin qëllim: t’i ruanin nga brejtësit dhe vjedhësit.
Fotografi kur mbërrinte në fshat vizitën e parë e niste nga reparti i kufirit ku pas fotografimeve të shumta, oficerët i shtronin dhe një drekë të mirë; e ndjente veten si veshka mes dhjamit. Vetëm alkool nuk i jepnin. Nuk i siguronin as fjetjen për shkak të rregullave të kufirit, kështu që barra e mikpritjes i binte një krushku të cilit, nipi i kushëririt i kish marrë vajzën për grua. Edhe pse kish kohë pa e takuar, i solli krushkut të falat e së bijës, bile, për ta bërë më të besueshëm takimin, u tha se do t’u sillte prej saj dhe nja dy-tri pako kafe, por posta e linjës që vinte gjer në këmbët e fshatit nuk mund të priste.
– Ndodhin këto – e justifikoi krushku.
– Ndodhin, por nuk duhet të ndodhin, se na sjellin mërzitje – këshilloi fotografi.
Në atë fshat, edhe pse festë, në këngët dëgjohej trishtimi. Së pari u dëgjuan këngë e mërgimit: «Loti im i nxehtë djeg shaminë!» këndoi një grua e harruar prej të shoqit; më pas u dëgjuan dhe këngë të tjera të kësaj natyre. Nuk vonoi dhe radha i erdhi melodive të klarinetës që, veç fshatarëve, vetëm veshi i hulumtuesit fotograf mundi t’i kapte. I kushtoheshin të arratisurve. Ato nuk mund të këndoheshin.
Në orët e para të mbrëmjes, festës i erdhi fundi. Krushku i futi mysafirit krahun dhe u dha këmbëve drejtim për te shtëpia. Iu bë një pritje e ngrohtë, shumë e ngrohtë. Nikoqirja ndezi zjarrin në vatër dhe në tigan hodhi vezët e rrahura; më pas radha i erdhi kusisë. Krushku tha t’i prisnin kokën kokoshit e ta zienin, por i biri (Jani) nuk pranoi atë zgjidhje; kokoshi ishte i vetmi që i sillte hare mëngjeseve… Pastaj ai e zgjonte të riun të dielave për të kapur postën. Atëherë i ati këmbënguli për pulën shterpë. Përsëri Jani sqaroi se prej saj kishin ardhur të gjitha pulat dhe nuk ishte aspak logjike ta fusnin në kusi tani që ishte plakur; pastaj, mishi i saj nuk zihej lehtë.

– Po nuk është e thënë që të kemi patjetër mish në sofër – ndërhyri mysafiri duke shoqëruar fjalët me hapjen e duarve.

– Pakë djathë të njomë, disa hudhra të freskëta nga kopshti, dy tre feta bukë misri të thekur, vezët e skuqura, na dhe një çikëz nga ai farmaku, në rregull jemi.
– E, jo dhe farmak – u hodh përsëri Jani që nuk ia kuptoi gjuhën.

Në atë çast, krushku u çua nga sofra për t’u kthyer me një gjysmë- kilëshe rakie në duar.
– Ah mor djalë ç’baba që ke! Brofi në fjalë mysafiri.

-Dëgjo këtu, këtë që do të them, nuk ia kam thënë njeriu! Unë po të kisha një baba si tëndin, për mua do të ishte pak posti i ministrit. Pastaj, po tjetra, se tani m’u kujtua. Ti je duke kryer gjimnazin atje në qytet. Po si s’u bëre një herë i gjallë të na vish një drekë nga shtëpia ose të paktën, të na vizitosh qoftë për një ëmbëlsirë?! Pse mor djalë, ne jemi tanët?!
– Ke shumë të drejtë dhe për këtë të më falësh – iu përgjigj i zënë ngushtë Jani dhe i premtoi se në rastin më të parë do t’i përgjigjej ftesës.
Pas sofrës erdhi ora e gjumit. Mysafiri i kënaqur nga mikpritja u bëri përsëri të ditur se kur të vinin në qytet duhej të kalonin pa tjetër nga shtëpia dhe që t’i jepte vërtetësi fjalëve, u foli për bujarinë e së shoqes, për kuzhinën e saj të shijshme dhe për t’i dhënë gaz atij çasti, u tha një sekret të vetin:
– Që kur u martova me atë grua, mora dhe unë shtat nga shtati i saj, tani nuk e ndjej më veten të shkurtër…

Për të fjetur i shtruan në krevatin ku flinte çifti. Çarçafët të bardhë, këllëfët e jastëkëve të ndërruar; që mysafiri të ndihej sa më ngrohtë nikoqirja për mbulesë i kish vënë dhe fllokaton* që mbulohej Jani. (Këtu, varfëria u duk më e shëmtuar nga ç’ishte!)

Jani në mëngjes u çua me të dridhura. E ëma i bëri një çaj mali me pak limon dhe filxhani i madh mori nga brenda ngjyrën e argjendë. Më pas nikoqirja u mor me mysafirin; si i afroi kafen e pyeti nëse donte një përshesh me qumësht, por mysafiri e kish përgatitur veten dhe për mëngjesin:

– Mos më kushto vëmendje mua! – i tha. Merru me tët bir! Për mua shumë, shumë hidh dy tre vezë dhe pak djathë në tigan, dy tre ullinj me pak rigon përsipër dhe, po ka mbetur pak nga ai farmaku i mbrëmshëm…

Ndërkaq në kuzhinë hyri krushku që ishte çuar me natë për të punuar kopshtin.

-Vuri me vete dhe sillën! – i tha së shoqes, pastaj, si u kthye nga mysafiri, i bëri të ditur se në fund të shkallëve do të ndeshnin gjarprin e shtëpisë. Prandaj të mos frikësohej. Kur mbërritën në dalje të oborrit, si asnjëherë tjetër, u dëgjua përsëdyti kënga e kokoshit.
-Hëm! më shpëtove mbrëmë! – iu përgjigj mysafiri nën buzë dhe, si falënderoi duke përqafuar një për një të zotët e shtëpisë, mori tatëpjetën.
Nuk kaloi shumë kohë dhe një të enjte Jani u kujtua përse i kish dhënë fjalën krushkut. Meqenëse mësuesi i fizikës mungonte vuri dhe orën e anglishtes nga xhepi, u lëshua drejt qendrës së qytetit. Që aty çdo rrugë që të merrje, të çonte atje ku doje. Kur kaloi para pastiçerisë, aroma e ngrohtë e niseshtesë i theu flatrat e hundës.
– Këtu do të ha një ashure me krushkun – tha dhe lëpiu buzët…

Së fundi mbërriti në studio. Në ndarjen e shërbimit fotografik, krushku vriste mizat.
– Sot më erdhe – i tha sa e pa.

– Sot që jam i mbytur në punë. Nuk kam dhe ndihmësin këtu. Të keqen vëllai, eja një herë tjetër!
_____
*fllokato – mbulesë prej leshi me ngjyra.