DHELPËRUSHJA

           Nga Grigor JOVANI

Në mëngjes u shfaq në fshat një dhelpër e vogël.
E zbuloi prifti i fshatit, që po hapte portën e drunjtë të kishës, me një kryq të madh në krye. Dhelprusha kishte zgjatur kokën nga deriçka e hyrjes, atje në cepin e murit rrethues dhe sytë i ndrinin nga një kureshtje e pafaj, si një vogëlushe që fshihet midis mobiljeve të shtëpisë gjatë lojës “symbyllazi” me prindërit dhe habitet:
“Mirë unë, po ata ku janë fshehur?!”
Prifti u vodh si hije anës murit të kishës, për të mos trembur mysafirkën, që të shkonte në cepin tjetër të oborrit, ku ishte këmbanarja. T’i binte. Mendoi se duhej lajmëruar fshati, mbase kishte bujtur rrugicave të tij një kope e tërë dhelprash, prej pyllit përballë, për të boshatisur kotecet e shtëpive. Njerëzit flinin akoma, duheshin lajmëruar disi. Mjet më të mirë se këmbana nuk mendoi.
Tërhoqi litarin e trashë që varej poshtë këmbanës gjatë murit të këmbanares së lartë dhe eterin e shpuan disa gjëmime drithëruese.
Ding-dang, ding-dang!
Dhelprushja në cepin tjetër të oborrit, që ndiqte me kuriozitet lëvizjet e çuditshme të priftit, u tremb. Jo, nuk ishte e shoqëruar nga familja e saj. Ishte arratisur nga pylli për të parë botë me sy. Atë jashtë, përtej kufinjve të blertë të pemëve, ku nuk arrinte dot syri i saj i pastërvitur për largësitë. Hera e parë që linte familjen dhe merrte fatin e saj në dorë. Pasi ishte vjedhur mes errësirës që po jepte shpirt, me dinakërinë e një zonje të madhe të sojit të saj, kishte zbritur monopatin fillikate dhe ishte gjendur tek çezmja e madhe në krye të fshatit. Atje kishe shuar etjen në një pellg me ujë. Frymë nëpër rrugica. Ato të pyllit të saj kishin më shumë lëvizje. Bëri më tej me këmbkat e saj të holla dhe u gjend tek oborri i kishës. Aty ra përballë njeriut me të zeza. Por ai njeri tërhoqi një litar që binte nga qielli dhe prej andej u çliruan gjëmime që të ngjethnin mishin. Të tilla kishte ndjerë gjatë dimrit që porsa kishte kaluar. Jashtë strofkullës familjare në pyll. Por atëhere kishte të ëmën. Strukej poshtë barkut të saj mbuluar me gëzof dhe mbyllte veshët. Tani këtu nuk kishte asnjë që ta mbronte. Ishte e vetme.
U derdh rrugicave të fshatit. Për t’u shpëtuar gjëmimeve. Mirëpo ato e ndiqnin pas.
Ding-dang, ding-dang!
Për dreq, gjëmimet zgjuan edhe disa krijesa të tjera, të vogla e të shpejta si ajo, që u ngjanin banorëve të pyllit. Filluan ta ndiqnin pas dhe bërtisnin kërcënueshëm:
– Ham-ham, ham-ham!
Nuk ua kuptonte gjuhën, por u ndjente rrezikun. Vazhdonte të gjarpëronte rrugicat e fshatit, me ato krijesat e shpejta pas. Ç’do t’i bënin, po ta arrinin! As që donte ta mendonte. Kishte parë një ditë disa lepurushë të vegjël, qumështorë akoma, që kishin rënë në dhëmbët e disa krijesave si ato që po e ndiqnin tani, por më të mëdhenj dhe me ngjyrë më të errët. Ç’frikë kishte ndjerë dhelpërushja e njomë! Krahë e këmbë të shqyera, copëza lëkurash andej-këndej. Bar i përgjakur. Ishin lotuar sytë e saj të mëdhenj. Qe lëngëzuar e tërë bota.
Filloi të rendëte nga tmerri më shpejt. Ato krijesa të vogla e të frikshme gjithmonë pas saj. Vazhdonin ta kërcënonin:
– Ham-ham, ham-ham!
Më ngjethëse këto ulërima se gjëmimet e para pak çasteve, rënë nga qielli.
Nxorrën kokën nga sipër mureve dhe nga portat gjysmë të hapura të shtëpive edhe njerëzit. Ndryshe nga kafshëzat e e gra që po e ndiqnin, ata e pritën mysafiren e vogël me brohoritje, me zëra të gëzuar dhe me qyfyre. Dikush e qëlloi me copëza buke, një tjetër i hodhi nga shtamba rrëkeza uji. Po të ishte ndryshe, mos të kishte rrezikun e atyre qënieve që po e ndiqnin me mani nga pas, do të ndalonte të hante ndonjë çapë buke, e kishte marrë urija. Ose të freskohej me ujin që po i derdhnin përsipër, ishte mbuluar nga djersët. Mund edhe t’i kënaqte me ato piruetat që kishte mësuar së fundi, kur shtrihej mbi barin e pyllit dhe rrotullonte këmbët në ajër. Si balerinat që shfaqen për herë të parë në publik. Tani nuk ishte koha për këto. Duhej të rendëte, të shpëtonte.
Ato dykëmbëshat e frikshëm dhe të zhdërvjellët, aq të shpejtë sa ajo, po i froheshin. Kishte edhe këto të tatëpjetat fshati, që e lodhnin shumë tek vraponte. Guralecët e mprehtë të rrugicave i shponin këmbët e njomë. Nuk ishte mësuar në pista kaq të ashprra. Tek ajo e pyllit me bar vallëzonte dhe rendëte zbathur.
Bafas fitoi disa aleatë të papandehur në rendjet e saj për të shpëtuar. Picirikët e fshatit. Ishin zgjuar edhe ata nga zhurmat e të mëdhenjve dhe kishin zgjatur kokat me flokët e shpupurisur prej gjumit përsipër mureve, në dritaret e shtëpive dhe tek portat e rrugicave. Ngjanin si karajfilat kokëngritur nga vesa e mëngjesit.
– Shpejt dhelprushe, shpejt, shpëtoju balove!
Filluan t’u gjuajnë ndjekësve të saj me gurë. Ata u trembën dhe bënë përpjekjet e tyre t’u shpëtonin gjyleve të kësaj artilerie. U fshehën për ca çaste pas sofateve të portave. Kështu humbën kohë, të cilën e fitoi dhelprushja. Distanca midis tyre u rrit. Egzistonte akoma shpresë, domethënë.
Kishte edhe nga ata prej njerëzve që iu dhimbs zbuluesja e pambrojtur dhe e papërvojë në prapavijat armike të fshatit. Harruan se soji i saj u kishte bërë namin tek kotecët.
– Hajde këtu, moj bijëz! – i foli xha Kozmai, mullixhiu, që i kishte flokët e bardha nga mielli i tij, duke i hapur portën e jashtme të shtëpisë. – Futu brenda! Po të duan le të afrohen balot! Këtu ua kam shkopin!
Dhe tundi në ajër një shkop të gjatë. Mund edhe të hynte dhelprushja, kur kaloi para portës së hapur. Por e trembi shkopi i ngritur në ajër i këtij njeriu flokëbardhë. Vazhdoi të rendëte më tej. Po mbaronin rrugicat e fshatit. Në fund të tyre, pak më tej çezmës së madhe, fillonte monopati që ngjitej në pyll. Atje ishte më e sigurtë. Balove nuk ua mbante të ngjiteshin kaq lart.
Kur hyri tek monopati i kthimit, ndaloi për një çast dhe ktheu kokën pas. Ndjekësit e saj e kishin ndaluar gjuetinë e shtrigave të natës, që bënin batërdi nëpër kotece, por që çuditërisht ishte shfaqur nën rrezet e para të diellit.
Dhelprushja shkëputi njerën këmbëzë nga toka dhe e tundi disa herë në ajër. Mbase donte të përshëndeste shpëtimtarët e saj…